فیزیک دانان کوانتوم امروز به دانشی از رفتار ذرات رسیده اند که آنان را بر آن داشته که بگویند قانون علت و معلول وجود ندارد.
.
پروفسور ماکس پلانک در اواخر ماه های قرن نوزدهم برخی از قضایای مربوط به تابش نور را ثابت نمود که مخالف قانون علیت بود، اما سخن پلانک با استقبالی رو به رو نشد و اندیشه ی او به محاق رفت تا اینکه متفکر بزرگ قرن بیستم در فیزیک یعنی آلبرت اینشتین سخنان پلانک را زنده کرد.
فیزیک کوانتوم به مطلب مهمی دست یافته بود و آن غیر قابل پیش بینی بودن رفتار ذرات بود، برای مثال رادیوم در بازه زمانی تبدیل به سرب و هلیوم می شود زیرا سرب و هلیوم از رادیوم سبک ترند و به همین دلیل است که رادیوم نور و گرما تراوش می کند.
تبدیل رادیوم به سرب و هلیوم طبق فرمول عجیبی رخ می دهد که می توان گفت غیر قابل پیش بینی است. به تعبیر پروفسور جینز، لشکری را فرض کنید که زیر باران گلوله قرار گرفته است محاسبه ی اینکه گلوله به کدام یک از سربازان برخورد می کند تقریبا محال است، کاهش اتم های هلیوم مانند کاهش سربازان لشکری است که زیر باران گلوله قرار گرفته اند.
.
پروفسور پاول دیراک انگلیسی کسی که می توان گفت در قرن بیستم و در ریاضیات تنها کسی بود که در قد و قواره اینشتین بود.
او می گوید:
«در تجربیات و مطالعات مربوط به اتم ها و الکترون ها عموما در حالت مفروض و معینی نتیجه آزمایش معین و ثابت نیست بدین معنی که چون یک آزمایش معین را چندین بار با همان شرایط اولیه تکرار کنیم احتمال دارد به نتایج مختلفی برسیم...»
این یعنی عدم ترتب علت بر معلول، وقتی یک آزمایش در شرایط یکسان نتایج مختلفی می دهد یعنی اتفاق و عدم وجود قانون علیت.

اولین و ریشه ایی ترین اشتباهی که فیزیکدانان گرامی مرتکب شده اند اشتباهی است که در قدیم بسیار رخ می داد اینکه قصد داشتند مطالب یک علم را در علمی دیگری حل کنند. کاری که فیزیکدانان کرده اند همین است که قانون علیت که موضوع فلسفه است را در فیزیک توجیه و تایید و رد کردند!
این به همان اندازه عجیب است که یک متخصص قلب بگوید مشکل این ساختمان از لحاظ معماری اینگونه حل می شود! معماری علمی دیگر با موضوعی دیگر است و پزشکی علمی با موضوعی دیگر.
فیزیک علمی است که به احوالات و قوانین و مسائل ماده آن هم به روش تجربی می پردازد ولی علیت یک قانون عقلی محض است لذا علیت موضوع فلسفه است نه علم دیگر.
.
در بیان اصول موضوعه و اصول متعارفه
.
شیخ در منطق الشفا به بیان اصول موضوعه و اصول متعارفه می پردازد می فرماید هر علمی اصول متعارفه و اصول موضوعه دارد.
اصول متعارفه: عبارت است از یک یا چند اصلی که دلایل و براهین آن علم به آن استوار شده مانند دو دوتا چهارتا در ریاضی و مانند علیت در فلسفه، علیت مباحثی است که در فلسفه مطرح و حل می شود.
.
اصول موضوعه: مسائلی است که آن علم ثابت نمی شود و آن علم به عنوان ورودی از سایر علوم قرض می گیرد تا از آن استفاده نماید. مانند علیت در فیزیک، یعنی فیزیک علیت را بعنوان ورودی می گیرد تا از آن استفاده نماید.
.
فیزیک علیت را باید به عنوان اصول موضوعه بپذیرد و از آن استفاده نماید و هر کجا با مشکلی مواجه شد سکوت کند و کار را به فلاسفه بسپارد و بالعکس مباحثی که در فیزیک مطرح می شود و فلاسفه از آن به عنوان اصول موضوعه استفاده می کنند اگر در مواردی فلاسفه با مشکل مواجه شوند باید کار را به فیزیکدانان بسپارند.

نچه از تحلیل فیزیکدانان برکنار مانده است «اصل تشابه» است، این اصل مبنای تمام علوم تجربی است که از قانون علیت نتیجه می شود، به عبارت دیگر اگر قانون علیت نقض شود «اصل تشابه» هم نقض می شود و تمام علوم تجربی من جمله فیزیک هم از اساس زیر سوال می رود.
.
در بیان اصل تشابه
.
این اصل بیان می دارد «طبیعت در شرایط کاملا مساوی در همه جا و همه وقت جریان واحدی دارد»
این اصل مبنای تمام علوم تجربی مانند فیزیک است، یعنی طبیعت در شرایط کاملا مساوی نتیجه واحد می دهد که شما آزمایش و تجربه را مجاز می دانید و بر مبنای آن تئوری فیزیکی ارائه می دهید، اصل تشابه برگرفته از این قانون علیت است که «هر معلولی، علت خاص خودش را دارد»
حال اگر اصل سنخیت علّی و معلولی غلط باشد اصل تشابه غلط است و اگر اصل تشابه غلط باشد تمام علوم تجربی از اساس غلط می شود و دیگر کوانتوم و غیر کوانتوم ندارد.
سفسطه مانند روز روشن است آقایان تمام حرف هایشان مبتنی بر اصلی است که خود باطل کردند!! یعنی آنچه به ایشان مجوز تفکر و ارائه تئوری داده است را رد می کنند!
پروفسور دیراک می گوید اصل ترتب علی و معلولی رد می شود. از او بپرسی چرا؟ می گوید رفتار ذرات اینطور نشان می دهد.
ولی غافل از اینکه همین پرسش و پاسخ یعنی علیت. وقتی می پرسید چرا یعنی علت چیست وقتی می گوید رفتار ذرات اینطور نشان می دهد یعنی علت را بیان می کند. اگر علیت غلط باشد همین جمله چند خطی پروفسور دیراک هم غلط می شود. این چه نظریه فلسفی است که خودش، خودش را فاسد و باطل می کند و گوش عالم را هم کر کرده است؟!!
برای همین است که می گوییم فیزیک قانون علت و معلول را باید اصول موضوعه بپذیرد و از آن استفاده کند و اگر به مشکل برخورد کار را به فلاسفه بسپارد
پس تا اینجا دو نقد مطرح شد
1) علیت اصلا موضوع فیزیک نیست
2)نقض قانون علیت یعنی نقض علوم تجربی از اساس

ابن سینا (ره) در الهیات الشفا در مقاله ششم می فرماید رابطه ترتب یک اثر با مقدمه از چهار حالت خارج نیست یا دائمی است یا اکثری یا اقلی است یا مساوی.
حال با ذکر مثال این چهار مورد را مطرح می کنم.
.
1)حالت دائمی: مثلا در شرایط طبیعی اگر شما آتش زیر کاغذ خشک بگیرید کاغذ می سوزد، آتش علت سوختن است و در شرایط مذکور صد در صد باعث سوختن کاغذ می شود. یعنی با پیدا شدن علت صد در صد معلول هم پیدا می شود.
.
2)حالت اکثریت: یک وقت هم از هر صد علت نود و پنج درصد معلول پیدا می شود مانند صد زوجی که نود و پنج نفر آنان بچه دار می شوند و پنج نفر بچه دار نمی شوند.
.
3)حالت تساوی: حالت پنجاه پنجاه است مانند آن که سکه را به بالا پرتاب کنیم احتمال آن که خط بیاید یا شیر، پنجاه پنجاه است.
.
4)حالت اقلیت: برعکس حالت دوم است که در بیشتر موارد علت پیدا شود معلول پیدا نمی شود.
.
حال شیخ به تحلیل مورد دوم می پردازد می فرماید مورد اول که دائمی است بحثی در آن نیست مورد سوم و چهارم هم با روشن شدن مورد دوم روشن می شود.
من با ذکر مثال منظور شیح (ره) را بیان می کنم.
در مثال دوم ما گفته شد از صد زوج جوان فقط نود و پنج نفر بچه دار می شوند یعنی در این مورد هرگاه علت وجود پیدا کند احتمال وجود معلول نود و پنج درصد است.
شیخ می فرماید این تسامح در بیان است زیرا در آن پنج درصد اصلا علت موجود نیست، اگر علت موجود بود معلول هم موجود می بود. این را باید به دو قسمت تقسیم نمود در آن نود و پنج درصد، علت موجود بود معلول هم موجود شد در پنج درصد باقی مانده علت موجود نبود معلول هم موجود نشد. در این مورد دوم هم دو رابطه دائمی داریم که در کنار هم قرار گرفته اند.
علت وجود دهنده به معلول است و حکمای اسلامی چیزی را علت می نامند که وجود دهنده باشد حال چه اصراری است در آن پنج درصد که زوج جوان نتوانستند بچه دار شوند آنان علت نامیده شوند؟!! چه اصلا این زوج وجود دهنده نبودند تا علت باشند و بعد بگوییم رابطه علت با معلول در این مورد نود و پنج درصدی است!! آن نود و پنج والدین، علت برای فرزندان خود هستند و آن پنج درصد علت نیستند یعنی نقصی دارند مانند ناباروری و... که مانع برای وجود بچه دارند.
پس رابطه ی هر علتی با معلول خودش صد در صدی است و مورد های دوم،سوم،چهارم هم به مورد اول یعنی دائمی برمیگردد.
.
حال اشتباه سخن آقایان مشخص می شود که می گویند در ذرات هیچ گونه تضمینی نیست که علت وجود پیدا کرد معلول هم وجود پیدا کند!!

یکی دیگر از اشتباهات فیزیکدانان گرامی این است که می پندارند لازمه واقعی بودن قانون علت و معلول این است که امکان پیش بینی بدهد یعنی چون ما نمی توانیم رفتار ذرات را پیش بینی کنیم پس قانون علیت وجود ندارد!!
در صورتی که قدری باریک بین شده می بینیم اصلا میان این دو قضیه ارتباطی نیست.
یعنی لازمه واقعی بودن قانون علیت این نیست که امکان پیش بینی دهد بلکه علم به علت سبب علم به معلول می شود.
یعنی فیزیکدانان نمی توانند رفتار ذرات را پیش بینی کنند بخاطر جهل به علت است نه عدم وجود علت از اساس!
چیزی که هست بسیار فرق است بین آن که بگوییم علت وجود ندارد و اینکه علت وجود دارد اما بر ما پوشیده است،
عقل محض می گوید قانون علیت استثنا ندارد، و اینکه فیزیکدانان نمی توانند رفتار ذرات را پیش بینی کنند بخاطر جهل به علت است نه عدم وجود علت. یعنی رفتار ذرات علت دارد اما آن علت حداقل اکنون بر ما پوشیده است.
این اولین بار نیست که بشر به اتفاقی برخورد می کند که علت آن پوشیده است برای مثال در پزشکی عمده دلیل بیمارهای لاعلاج، عدم آگاهی به علت است فی المثل «CLL» یک نوع سرطان خون است که باعث می شود گلبول های سفید افزایش بی رویه داشته باشند و پلاکت خون کاهش پیدا کند از یک متخصص خون بپرسید چرا گلبول های سفید افزایش بی رویه دارند و پلاکت های خون کاهش پیدا می کند می گوید علت اصلی برما پوشیده است، اما پزشکان مانند فیزیکدانان کوانتوم در بوق و کرنا نکردند که یک اتفاق بی علت پیدا کردیم پس علیت وجود ندارد!! بلکه پزشکان معتقدند بیماری های لاعلاج علت دارند ولی بر ما پوشیده است و در تلاش شبانه روزی برای یافتن علت هستند که در درمان «CLL» در ده سال اخیر پیشرفت شایانی کرده اند.
.
شهید مطهری (ره) در جلد سوم اصول فلسفه و روش رئالیسم سخنی می گوید که باید آن سخن را با طلا نوشت که تمام اشتباه فیزیکدانان ریشه در این یک خط دارد.
ایشان می گوید:
.
«لازمه واقعی بودن علیت امکان پیش بینی بشر نیست. بلکه لازمه اطلاع بشر بر آن مقدمات و علل، امکان پیش بینی است»